കൂട്ടായ ദേശീയ നേതൃത്വത്തിന്റെ അഭാവവും ഒരു വ്യക്തിയിലേക്ക് കേന്ദ്രീകരിക്കുന്ന അധികാരത്തിന്റെ അപകടവും രാജ്യത്തെ എങ്ങനെ തകർച്ചയിലേക്ക് നയിക്കുന്നു എന്ന് വിശദമാക്കുന്ന പുസ്തകമാണിത്. ഭരണഘടനാസ്ഥാപനങ്ങളും നിയമാനുസൃതം രൂപീകൃതമായ സ്ഥാപനങ്ങളുമെല്ലാം അസ്തിത്വ ഭീഷണി നേരിടുന്നു. സർക്കാരിന്റെ ഏകമാർഗനിർദേശ സ്ഥാപനം ആർ.എസ്.എസ് ആണ്. അത്യന്തം ഭീഷണമായ അവസ്ഥയാണിത്.
ഇത്തവണ ഒരു പുസ്തകത്തെക്കുറിച്ച് എഴുതാം. ദി ഗ്രേറ്റ് ഇന്ത്യൻ മൻഥൻ: സ്റ്റേറ്റ്, സ്റ്റേറ്റ്ക്രാഫ്റ്റ് ആൻഡ് റിപ്പബ്ലിക് എന്ന പുസ്തകം പുഷ്പരാജ് ദേശ്പാണ്ഡെയും ഗുർദീപ് സിംഗ് സപ്പലും ചേർന്ന് എഡിറ്റ് ചെയ്ത പ്രബന്ധ സമാഹാരമാണ്. വ്യത്യസ്ത മേഖലകളിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നവരിൽനിന്നുള്ള കാഴ്ചപ്പാടുകളുടെ സമാഹാരം എന്നും പറയാം. രാജ്യത്ത് കൂട്ടായ നേതൃത്വം തകരുകയും എല്ലാം ഒരാളിലേക്ക് കേന്ദ്രീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന സാഹചര്യം സൃഷ്ടിക്കുന്ന അപകടാവസ്ഥയുടെ മുന്നറിയിപ്പാണ് പുസ്തകം.
സോണിയ ഗാന്ധി, സീതാറാം യെച്ചൂരി, മല്ലികാർജുൻ ഖാർഗെ, മുഹമ്മദ് ഹമീദ് അൻസാരി, മാർഗരറ്റ് ആൽവ, ടി.എം. തോമസ് ഐസക്ക് തുടങ്ങിയ രാഷ്ട്രീയക്കാർ, അശോക് ലവാസ, നരേഷ് ചന്ദ്ര സക്സേന, വജാഹത്ത് ഹബീബുള്ള തുടങ്ങിയ സിവിൽ സർവീസുകാർ ജഡ്ജി മദൻ ലോകൂർ തുടങ്ങി വിവിധ തലങ്ങളിൽ രാജ്യത്തെ സേവിച്ച വ്യക്തികളാണ് പുസ്തകത്തിന്റെ 12 അധ്യായങ്ങളിൽ സ്വന്തം അനുഭവങ്ങളിൽകൂടി കടന്നുപോകുന്നത്.
സമകാലീന ഇന്ത്യയുടെ കാഴ്ചപ്പാടിൽനിന്ന് പ്രചോദനമുൾക്കൊണ്ടതാണ് പുസ്തകം. മോഡിക്കും മോഡിക്ക് മുമ്പുള്ള കാലത്തിനും ഇടയിൽ അത് ഒരു രേഖ വരയ്ക്കുന്നു. ദേശീയ സർക്കാരിന്റെ ആദ്യ നാളുകളിൽ ഇന്ത്യയുടെ കൂട്ടായ ദേശീയ നേതൃത്വത്തെക്കുറിച്ച നമ്മുടെ ഓർമ്മകൾ പുതുക്കുകയും നരേന്ദ്ര മോഡിയെന്ന പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ കീഴിൽ ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനങ്ങളും സ്ഥാനങ്ങളും എങ്ങനെ അട്ടിമറിക്കപ്പെട്ടുവെന്നും ഈ പുസ്തകം ഉൾക്കാഴ്ച നൽകുന്നു.
പുസ്തകത്തിൽ ചർച്ച ചെയ്തിരിക്കുന്ന പല കാര്യങ്ങളും നമ്മുടെ ദൈനംദിന പൊതു വ്യവഹാരത്തിൽ ഉയർന്നു വരികയും ചർച്ച ചെയ്യപ്പെടുകയുമുണ്ടായിട്ടുണ്ട്. കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ രാജ്യത്തിന് സംഭവിച്ച നാശനഷ്ടങ്ങളും മോഡി ഹാട്രിക് നേടിയാൽ ഉണ്ടാകുന്ന അപകടവും വെളിപ്പെടുത്താൻ പുസ്തകം ഗൗരവപ്പെട്ട ശ്രമം നടത്തുന്നുണ്ട്.
പുസ്തകത്തിന്റെ എഡിറ്റർമാർ തങ്ങളുടെ ദീർഘമായ ആമുഖ അധ്യായത്തിലും മുഖവുരയിലും ഈ കാര്യങ്ങൾ വ്യക്തമായി വിശദീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ദേശീയ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ നാളുകൾ മുതലുള്ള നമ്മുടെ ഒന്നാം തലമുറ ദേശീയ നേതാക്കൾ രാജ്യത്തിന്റെ വൈവിധ്യങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളിച്ചുകൊണ്ട് ഒരു രാഷ്ട്രമെന്ന നിലയിൽ ഇന്ത്യയെ എങ്ങനെ ശ്രദ്ധാപൂർവ്വം കൊത്തിയെടുക്കുകയും പരിപാലിക്കുകയും ചെയ്തുവെന്ന് അവർ വ്യക്തമാക്കുന്നു. നഷ്ടപ്പെട്ട ലിബറൽ, മതേതര, ജനാധിപത്യ ഇന്ത്യയെ വീണ്ടെടുക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകതയിലൂന്നിയാണ് ഈ സംസാരം അവസാനിക്കുന്നത്.
മനുഷ്യസ്വാതന്ത്ര്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ആധുനിക ആശയങ്ങളെ ആഴത്തിലുൾക്കൊള്ളാനും വൈവിധ്യമാർന്ന ശബ്ദങ്ങളെ ഒറ്റ സിംഫണിയിലേക്ക് നെയ്‌തെടുക്കാനും കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി എങ്ങനെ ശ്രമിച്ചുവെന്ന് സോണിയാ ഗാന്ധി ഒന്നാം അധ്യായത്തിൽ ചർച്ച ചെയ്യുന്നു. യു.പി.എ സർക്കാരിന്റെ കാലത്ത് ദേശീയ ഉപദേശക സമിതിയിൽ (എൻഎസി) രണ്ടുതവണ പ്രവർത്തിച്ച അനുഭവങ്ങൾ അവർ പങ്കുവയ്ക്കുന്നു. രണ്ട് യു.പി.എ സർക്കാരുകളുടെ കാലത്ത് സിവിൽ സൊസൈറ്റി സംഘടനകളും രാഷ്ട്രീയ കക്ഷികളും ഉൾപ്പെട്ട കൂട്ടായ നേതൃത്വം വിവരാവകാശ നിയമം, തൊഴിലവകാശ നിയമം, വനാവകാശ നിയമം, ദേശീയ ഭക്ഷ്യസുരക്ഷാ നിയമം, വിദ്യാഭ്യാസ അവകാശ നിയമം എന്നിങ്ങനെ വിപ്ലവകരമായ നിയമങ്ങൾ പാസാക്കിയിരുന്നു. ഈ പ്രവൃത്തികൾ ഭരണകൂടത്തിന്റെ പൗരന്മാരോടുള്ള സമീപനത്തിൽ മാതൃകാപരമായ മാറ്റം കൊണ്ടുവന്നു. രാജ്യത്തെ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടവരുടെയും പാർശ്വവൽക്കരിക്കപ്പെട്ടവരുടെയും ജീവിതത്തിൽ ഇത് വ്യക്തമായ മാറ്റത്തിന് കാരണമായി.
മോഡി ഭരണത്തിൽ, ഈ കൂട്ടായ നേതൃത്വത്തിന്റെ എല്ലാ സംവിധാനങ്ങളും തകർന്നു. ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ ആത്മാവിന് ഹാനികരമായ ഒരു ഏകീകൃത നേതൃത്വം മാത്രം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. ഏതാനും സിവിൽ ഉദ്യോഗസ്ഥർ അടങ്ങുന്ന പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ ഓഫീസ് (പിഎംഒ), മന്ത്രിമാരെ റബർ സ്റ്റാമ്പുകളാക്കി തീരുമാനമെടുക്കുന്ന സ്ഥാപനമായി മാറി. ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടിയുടെ മാതൃസംഘടനയായ രാഷ്ട്രീയ സ്വയംസേവക് സംഘ് (ആർഎസ്എസ്) മാത്രമാണ് സർക്കാരിന്റെ ഏക മാർഗനിർദേശ സ്ഥാപനം. 'ഈ രണ്ട് സംഭവവികാസങ്ങളും ഇന്ത്യയുടെ പാർലമെന്ററി ജനാധിപത്യത്തെ പരിഹസിക്കുന്നു, എന്നാൽ രണ്ടാമത്തേത് രാജ്യത്തിന്റെ പരമാധികാരത്തെ തന്നെ തകർക്കുന്നു' എന്ന് സോണിയ ഗാന്ധി പറയുന്നു.
കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ മോഡിയുടെ നേതൃത്വം ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനങ്ങളെയും ധാർമ്മികതയെയും അപകീർത്തിപ്പെടുത്തുന്നതെങ്ങനെയെന്ന് പിന്നീട് വരുന്ന അധ്യായം സൂക്ഷ്മമായി വിവരിക്കുന്നു. പാർലമെന്റിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിലെ വിവിധ പാതകളെ കുറിച്ച് ചർച്ച ചെയ്യവേ, ഇപ്പോഴത്തെ ഭരണത്തിൻ കീഴിലുള്ള രാഷ്ട്രീയ എക്‌സിക്യൂട്ടീവിനെ നിയന്ത്രിക്കുക എന്ന പ്രാഥമിക കടമയിൽനിന്ന് പാർലമെന്റിന് പിന്നോക്കം പോകേണ്ടി വന്നതായി ഹമീദ് അൻസാരി പറയുന്നു. ഇന്ത്യ ഇപ്പോൾ ഒരു പ്രതീകാത്മക ജനാധിപത്യത്തിലേക്ക് ചുരുങ്ങി. ഊർജസ്വലമായ ഒരു പാർലമെന്ററി ജനാധിപത്യമല്ല, പകരം 'ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഉദാരമായ ജനാധിപത്യം' ആയി അത് മാറുന്നു.
യെച്ചൂരിയുടെ പ്രബന്ധം പല കാര്യങ്ങളാലും രസകരമാണ്, ചരിത്രകാലം മുതൽ ഇന്ത്യൻ മണ്ണിൽ അന്തർലീനമായ സഖ്യസംസ്‌കാരത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെയും പാരമ്പര്യം അത് പര്യവേക്ഷണം ചെയ്യുന്നു. ഭരണഘടനയെ സംരക്ഷിക്കാനും പൗരന്മാർക്ക് നൽകിയിരിക്കുന്ന ഉറപ്പുകളും സ്വാതന്ത്ര്യവും മൗലികാവകാശങ്ങളും സംരക്ഷിക്കാനും നമ്മുടെ സാമ്പത്തിക പരമാധികാരം സംരക്ഷിക്കാനും രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത ഇന്ത്യയുടെ വൈവിധ്യങ്ങളുടെ കൂട്ടായ്മയല്ലാതെ മറ്റൊന്നുമല്ല സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയുടെ സഖ്യരാഷ്ട്രീയമെന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു. രാജ്യത്തിന്റെ ഐക്യവും അഖണ്ഡതയും നാനാത്വവും തകർക്കാൻ ലക്ഷ്യമിടുന്ന ആർ.എസ്.എസ്-ബി.ജെ.പി വീക്ഷണത്തിന് നിയന്ത്രണം ഏർപ്പെടുത്താൻ ഇന്ത്യ സഖ്യം രൂപീകരിക്കുന്നത് ഈ തത്വങ്ങളിലും ആത്മാവിലുമാണെന്നാണ് അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നത്.
ജുഡീഷ്യറിയെക്കുറിച്ചുള്ള അധ്യായം പൊളിറ്റിക്കൽ എക്‌സിക്യൂട്ടീവും ജുഡീഷ്യറിയും തമ്മിലുള്ള സംഘർഷത്തെ വിലയിരുത്തുന്നതാണ്. ഇന്ത്യൻ ജുഡീഷ്യറിയുടെ അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങളിൽ, സ്വാതന്ത്ര്യം, നിഷ്പക്ഷത, സമഗ്രത, സമത്വം, കഴിവ്, ഉത്സാഹം എന്നിവയിൽ ശോഷണം സംഭവിക്കുന്നു.
അതുപോലെ, ഗവർണറുടെ പങ്ക് ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയ വ്യവസ്ഥയിൽ ഏറ്റവും വിവാദപരമായ കാലമാണിത്. തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട ഗവൺമെന്റിന്റെ മുകളിൽ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ഭരണത്തിൽ ഇടപെടാൻ കേന്ദ്ര സർക്കാർ സംസ്ഥാന ഗവർണർമാരെ എങ്ങനെ ദുരുപയോഗം ചെയ്തു എന്നതിന്റെ ഉദാഹരണങ്ങൾ മാർഗരറ്റ് ആൽവ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു. ഗവർണർമാർ ഇപ്പോൾ ഭരണഘടനാ രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞരല്ലെന്നും ഭരണഘടനാ വിരുദ്ധരായ അക്രമികളാണെന്നും അവർ പറയുന്നു.
തെരഞ്ഞെടുപ്പ് തട്ടിപ്പുകളും കുറ്റകൃത്യങ്ങളും തടയുന്നതിൽ പരാജയപ്പെട്ടതിന് കയ്‌പേറിയ വിമർശനം ഏറ്റുവാങ്ങിയ മറ്റൊരു ഭരണഘടനാ സ്ഥാപനമാണ് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ. തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രക്രിയയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയാണ് ജനാധിപത്യം വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്. 2022-ലെ ആഗോള ജനാധിപത്യ സൂചിക പ്രകാരം ഇന്ത്യ 'വികലമായ ജനാധിപത്യം' എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ടതിന് ഒരു പങ്ക് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്റെ വകയാണ്.
നാനാത്വത്തിൽ ഏകത്വം എന്ന ആശയത്തിൽ സ്ഥാപിതമായ രാജ്യത്തിന്റെ ഫെഡറൽ സംവിധാനം കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ ആക്രമണത്തിന് വലിയതോതിൽ വിധേയമായിട്ടുണ്ട്. സന്തുലിതമായ കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന ബന്ധങ്ങൾ കാലക്രമേണ എങ്ങനെ പരാജയപ്പെട്ടുവെന്ന് തോമസ് ഐസക് തന്റെ ലേഖനത്തിൽ പരിശോധിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ വിവരാവകാശ കമ്മീഷനുകളെക്കുറിച്ചുള്ള ഹബീബുള്ളയുടെ ലേഖനം, ഭരണത്തിൽ സുതാര്യതയും ഉത്തരവാദിത്തവും കൊണ്ടുവരാൻ യുപിഎ സർക്കാർ രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത വിവരാവകാശ നിയമത്തെ നരേന്ദ്ര മോഡി സർക്കാർ അട്ടിമറിച്ച വഴികൾ വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. സക്സേനയുടെ ഇന്ത്യൻ ബ്യൂറോക്രസി എന്ന അധ്യായം കേന്ദ്രസർക്കാരിന്റെ അധികാര ദുർവിനിയോഗം വിശദമായി ചർച്ച ചെയ്യുന്നു. രാജ്യത്തിന്റെ വിഭവങ്ങൾ കൊള്ളയടിക്കുന്നതിലെ സിവിൽ സർവീസുകാരും രാഷ്ട്രീയക്കാരും തമ്മിലുള്ള അവിശുദ്ധ കൂട്ടുകെട്ട് കാരണം ഇന്ത്യക്ക് സാമ്പത്തിക വികസനം നേടാനായില്ലെന്ന് സക്സേന പറയുന്നു.
അവസാന അധ്യായം ഇന്ത്യയിലെ പൗരസമൂഹത്തെ പ്രതിപാദിക്കുന്നു. ജനാധിപത്യം, സ്വാതന്ത്ര്യം, പൗരാവകാശങ്ങൾ എന്നിവ സംരക്ഷിക്കുന്നതിന് ഏതൊരു സമൂഹത്തിലും പൗരസമൂഹം നിർണായകമാണ്. സിവിൽ സൊസൈറ്റികൾ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളെ കുറിച്ച് ശ്രീനാഥ് നൽകുന്നത് ദീപ്തമായ വിവരണമാണ്.
കേന്ദ്ര സർക്കാരിലെ കൂട്ടായ നേതൃത്വത്തിന്റെ അഭാവമാണ് പുസ്തകം പ്രധാനമായും എടുത്തുകാണിക്കുന്നത്. ഭരണഘടന എങ്ങനെയാണ് ഭീഷണി നേരിടുന്നതെന്ന് ഇത് എടുത്തുകാണിക്കുന്നു. മോഡിക്ക് മുമ്പുള്ള ബി.ജെ.പി ഭരണത്തിൽപോലും വിശ്വസനീയരായ ഡസൻ കണക്കിന് ദേശീയ നേതാക്കൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഏതൊരു രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിക്കും രാജ്യത്തിനും അപകടകരമാണ് വ്യക്തിപൂജയിലേക്ക് നീളുന്ന നേതൃത്വമെന്ന ഉപസംഹാരത്തിലാണ് പുസ്തകം അവസാനിക്കുന്നത്.
